We kwamen er in het eerste blog al achter dat een goede budoka een budostudent is. In het tweede blog vonden we al uit dat er aantal dingen zijn die je kunt doen om een goede budostudent te zijn.
De belangrijkste: Er niet mee stoppen!
Volgens Jigoro Kano: ”Budo is negen keer vallen en tien keer opstaan.”
Hiermee bedoelde hij waarschijnlijk niet alleen het beoefenen, maar ook het studeren. Wat is het verschil? Het beoefenen is het doen, er plezier in hebben en er mee bezig zijn. Studeren is twijfelen aan wat je doet. Kritisch zijn op je manier van doen en zoeken naar verbetering. Dat betekent dat je moet accepteren dat je misschien niet perfect bezig bent. En dat vereist het om gaan met onzekerheid.
Op het moment van vechten zelf, ga je niet twijfelen. Dan doe je gewoon. Maar tussen de gevechten door, moet je analyseren. Niet je zelf op de borst kloppen. Je zelf op de borst kloppen is bang zijn voor onzekerheid. Je zelf bevestigen. Dat is het begin van het einde. Want je stopt met het kritisch zijn. Van elke dagelijkse situatie, dus ook van mindere en beginnende budoka kun je iets belangrijks leren, mits….
Mits dat je instelling is en je dat van plan bent. Dus zoek naar het leermoment van de dagelijkse situaties.
Mijn belangrijkste leraar, Peter van Haperen kon behoorlijk vechten en aan iemand die er aan twijfelde liet hij dat graag en veel zien. En veelvuldig verschafte hij ons, leerlingen, een aha-moment door de eigenlijke structuur van budo te laten zien. Maar ik zal nooit vergeten dat hij na al die jaren in staat was om het volgende te doen: Er was een nieuwe leerling op de ju-jutsu-les en die deed het niet helemaal zoals was voorgedaan. Dat kon ook niet, want hij was nieuw. Hij deed het dus ‘verkeerd’. Toen mijn leraar, de shihan noemden wij hem, dat zag riep hij:”Stop! Van wie heb je dat? Dat heb je niet van mij!”. De leerling, die uit onnozelheid zo maar iets deed haalde natuurlijk zijn schouders op. De shihan liet de leerling het nog eens doen terwijl we allemaal moesten kijken. En toen zij hij tot mijn verbazing: ”Kijk, zo gaan we het vanaf nu allemaal doen!” Wat de beginnende leerling in zijn onnozelheid niet zag, is dat hij door zijn onervarenheid een eigen manier van bewegen had, die iets nieuws opleverde. De shihan zag het, erkende de waarde er van en maakte het zich eigen. Dát is studeren! Je wordt alleen goed door steeds te verbeteren. Helaas ben je niet een goede budoka, simpel omdat jij, jij bent.
Dit is natuurlijk moeilijk te verenigen met het stellen van een einddoel in budo. Het heet niet voor niets budo. Het woord do betekent weg in het Japans. Het betekent dat een budoka wel manieren van doen heeft, maar niet een einddoel heeft. De weg is oneindig lang. Wanneer je je op een eindpunt waant, dan stop je de weg af te leggen en dus ook met studeren.
Het kritisch zijn op het eigen functioneren is voor sommige mensen eng. Ik heb veel beginnende budoka gezien, die, geconfronteerd met hun onkunde, even heel kritisch naar zichzelf zijn. Tot dat ze iets kunnen, meestal zo rond de groene band en er dan mee stoppen. Men houdt zichzelf onbewust liever voor de gek dan kritisch te moeten zijn en de dingen te zien zoals ze zijn. Dit is natuurlijk de basis voor veel religies. En ook veel wetenschappers blijken mensen te zijn. Het geldende paradigma wordt als het ware heilig verklaard. Al of niet met hulp van sponsorende industrie.
Een ander ‘eindpunt’ is de zwarte band. Of eerste dan. Voor veel budoka is dat het ultieme doel. Maar dan begint het pas echt! Dan is er, als het goed is, een basis om te gaan studeren. Wat ik echter vaak zie is dat er vanaf dat moment wordt beoefent en de ingeslagen weg juist wordt doorgezet. Men heeft immers de ‘status’ van een zwarte bander. En dat is, voor veel mensen, een fijner gevoel, dan het besef dat er nog wat kan worden geleerd. Ik hoor ook vaak: “Ik ben 3e dan huppeldepup” . Nee, denk ik dan, je hebt tijdelijk een 3e dan. En als je stopt met studeren en onderhouden, dan heb je niet meer het niveau dat je ooit had. Als je je eigenwaarde dus aan je dangraad moet ophangen, zakt ie er af. Ik ken zelfs iemand die ondertekent zijn e-mails met ****** doctorandus*****, 6e dan judo etc. Dan denk ik dat die veel bevestiging nodig heeft en dat dát zijn zwakke punt is.
Hang je eigenwaarde op aan het kritisch zijn op je eigen functioneren. Niet aan een punt, maar aan je drijfveer te willen groeien. Dát is niet tijdelijk, maar kan zo lang duren als jij het wilt! En het komt iedereen toe! Ongeacht je tijdelijke niveau.
Nog een leuke van Kano: “Het is niet belangrijk beter te zijn dan een ander, maar om beter te zijn dan gisteren“. En daar mee slaat hij volgens mij, qua budo, de spijker op zijn kop. In een gevecht moet je natuurlijk wel de beste zijn. Anders ben je gauw af.
De weg (do) af leggen van de bu, de krijg, is dus niet een makkelijke, luie weg. Het vereist het om kunnen gaan met onzekerheid, het ontbreken van vaste punten en acceptatie van onder andere je onkunde. Je moet continu waakzaam zijn, voor de menselijke drang je fijn te willen voelen met een valse voorstelling van zaken.
Er zijn gelukkig ook leuke kanten aan de budo! Omdat de weg oneindig lang is, blijft het ook steeds spannend. Er valt steeds iets nieuws te ontdekken. En bedenk ook dat je tijd zat hebt: de rest van je leven.
Zie budo dan ook niet als een berg dingen die je nog moet doen, maar als een berg dingen waar je naar behoefte wat van kunt ontdekken!
En als je daar mee bezig kunt zijn, behoor je tot de mensen die de moed hebben met onzekerheid om te gaan en nieuwsgierig van aard zijn. Dat is een bijzondere groep!
Soms gaat het niet zo lekker op de les en dan baal je? Als het lekker gaat, dan deed je wat je immers al kon. Als het niet zo lekker gaat, dan probeer je op een hoger/ander niveau iets te doen en ben je dus eigenlijk aan het groeien! Dus als het even niet zo lekker gaat, dan ben je eigenlijk goed bezig! Let maar op, de les daarop gaat het ineens vanzelf. Dus het feit dat je bezig bent en iets probeert waar je niet goed in bent is cool, dat maakt groei. Niet steeds doen wat je al goed kunt. Dat is lame.
Tijdens het gevecht is het natuurlijk andersom. Tenzij je tot de ontdekking komt dat je aan het verliezen bent. Dan moet je soms heel snel en creatief zijn. Maar dat heb je dan al geoefend!
Er zijn nog meer leuke kanten aan het bewandelen van de budo. Maar dat vertel ik een andere keer.
Dewa Mata